برنامه‌های آموزش و پرورش در دوره راهنمایی
برای رسیدن به اهداف دوره راهنمایی، دانش‌آموزان در مدرسه و خارج از مدرسه فعالیت‌هایی را انجام می‌دهند که به آنها برنامه گفته می‌شود.
1) مدت تحصیلی در این دوره سه سال است که دانش‌آموزان به مدت ... روز یعنی نه ماه از مهر تا خرداد مشغول به تحصیل هستند و در هفته کلاس‌های اول راهنمایی، دوم راهنمایی و سوم راهنمایی هر یک ... ساعت، درس دارند و علاوه بر آن در بعضی از مدارس کلاس‌های فوق برنامه نیز برگزار می‌شود.
?) ارزشیابی: در دوره راهنمایی بر مبنای قضاوت و ارزیابی معلمان براساس تشخیصی، تکوینی و پایانی صورت می‌گیرد و در سال در دو نوبت دانش‌آموزان مورد ارزیابی و ارزشیابی معلمان قرار می‌گیرند.
?) ارزشیابی دوره راهنمایی تحصیلی در هر سال در دو نوبت برگزار می‌شود.
نوبت اول از اول بهمن تا پایان بهمن و نوبت دوم از اول خرداد تا پایان آن است.
? ارزشیابی تحصیلی و تربیتی در دوره راهنمایی
ارزشیابی تحصیلی و تربیتی بخش جدایی ناپذیر فرآیند یاددهی و یادگیری است که داوری و قضاوت در مورد آموخته‌هاو تغییر رفتار دانش‌آموز در جهت نیل به هدف از آموزش و پرورش بر اساس آن صورت می‌گیرد.
? اهمیت ارزشیابی در دوره تحصیلی راهنمایی
?) جمع‌آوری و تولید اطلاعات برای اصلاح برنامه‌ها و روش‌های آموزشی.
?) حصول ایمان از تحقق یادگیری در دانش‌آموزان برای ارتقای آنان بر پایه یا دوره تحصیلی.
?) اصلاح و بهبود فرآیند یاد دهی و یادگیری.
?) ایجاد مهارت خود ارزیابی به صورت فردی و گروهی در دانش‌آموزان.
?) تشخیص و پرورش استعدادها، علایق و خلاقیت دانش‌آموزان برای هدایت آنها در فعالیت‌های حال و آینده.
?) ایجاد التزام به رشد همه جانبه دانش‌آموزان و رعایت اصل تفاوت‌های فردی در فرآیند یاددهی ـ یادگیری.
?) امیدآفرینی و تقویت اعتماد به نفس در دانش‌آموزان.
? انواع ارزشیابی در دوره راهنمایی
? ارزشیابی تشخیصی
ارزشیابی تشخیصی برای آگاهی از میزان آمادگی دانش‌آموز جهت شروع مناسب تدریس مطالب جدید توسط معلم انجام می‌گیرد.
? ارزشیابی تکوینی
مجموعه اقدام‌ها و فعالیت‌هایی است که به صورت مستمر توسط معلم و دانش‌آموز و یا سایر ارزیابی‌کنندگان برای بهبود فرآیند یاددهی و یادگیری در طول هر نوبت ارزشیابی به عمل می‌آید که شامل انجام تکالیف درسی، آزمون‌های عملکردی، فعالیت‌های مرتبط با درس خارج از کلاس به صورت فردی یا گروهی (فعالیت‌های پژوهشی و...)، ارزشیابی باز و مشاهدات تدریجی رفتار و خودارزیابی و نظر اولیاء دانش‌آموز است که نمره ارزشیابی تکوینی ?? نمره لکن متناسب با ماهیت هر درس، سهم نمره تکوینی قابل افزایش خواهد بود.www.gorooh.parsiblog.com
? تکالیف درسی داخل و خارج از کلاس
تکالیف و فعالیت‌های مربوط به درس که توسط معلم به دانش‌آموز داده می‌شود که مانند تکالیف تمرینی، تکالیف آماده‌سازی، تکالیف بسطی، خلاقیتی، و تکالیف فرآیند محور است.
? آزمون‌های عملکردی
آزمونی است که توسط معلم صورت می‌گیرد و ناظر بر مشاهده و عمل دانش‌آموزان در انجام تکالیف محوله یا داوطلبانه است نظیر: پرسش‌ها، کنفرانس، پاسخ‌ها، آزمایش‌ها، گفتگوهای هنگام تدریس، نمایش، فعالیت‌های گروهی و فردی، تمرین‌های کلاسی و تمام رفتارها و عملکردها و یادگیری دانش‌آموزان از بدو ورود به کلاس و خارج شدن از آن.
? فعالیت‌های مرتبط با درس خارج از کلاس
مقاله نویسی، تحقیق و پژوهش، گزارش‌نویسی، انجام آزمایش، جمع‌آوری اطلاعات، تهیه مجموعه‌ها، تهیه نشریه دیواری، خلاصه‌نویسی، فعالیت‌های گروهی، ابتکارات و خلاقیت دانش‌آموزان، بازدیدها و گردش‌های علمی و مطالعه کتاب.
? ارزشیابی باز و مشاهدات تدریجی رفتار:
به آن ارزشیابی اطلاق می‌شود که دانش‌آموزان بتوانند هنگام آزمون از کتاب درسی و سایر منابع مرتبط دیگر به صورت گروهی یا فردی نیز استفاده کنند. بدیهی است که در ارزشیابی باز سؤالات باید جنبه تفسیری، تحلیلی، ترکیبی و استنباطی داشته باشد.
? خود ارزیابی:
ایجاد فرصت و شرایطی توسط معلم است تا دانش‌آموزان بتوانند درباره میزان یادگیری خود به قضاوت و ارزیابی بپردازند.
? نظر اولیاء دانش آموز:
با توجه به نقش اولیای دانش‌آموزان در فعالیت‌های خارج از مدرسه، یک نمره به عنوان فعالیت‌های خارج از کلاس از طرف اولیا در پایان هر نوبت داده و با نمرات کلاسی و ارزشیابی پایانی جمع می‌شود.
? ارزشیابی گروهی (مشارکتی):
نوعی ارزشیابی است که در فرآیند اجرایی آن دانش‌آموزان صرفاً موضوع ارزشیابی نیستند بلکه به طور فعال و به صورت گروهی در امر ارزشیابی شرکت و با هم همکاری می‌کنند.
? ارزشیابی پایانی:
عبارت از ارزشیابی‌هایی است که در پایان هر یک از نوبت‌ها به عمل می‌آید و ارزشیابی نوبت اول از مطالب تدریس شده و ارزشیابی پایانی نوبت دوم از تمامی محتوای کتاب درسی به عمل می‌آید.
علاوه بر دروس رسمی در مدرسه، دانش آموزان این دوره فعالیت‌های تربیتی و فوق برنامه نیز دارند و در مواردی براساس علاقه و استعدادهای خود به این فعالیت‌ها می‌پردازند.
? تعاریف ارزشیابی
گردآوری منظم مدارک و شواهد برای تعیین آن که آیا واقعاً تغییر معین در یاد گیرنده اتفاق افتاده یا نه و همچنین آیا مقدار یا میزان این تغییرات در هر یک از دانش آموزان تا چه حد بوده است.
ارزشیابی فرآیند جمع‌آوری و تغییر نظامدار شواهدی است که در نهایت به قضاوت ارزشی با چشمداشت به اقدام معین بیانجامد.
کرانباخ نیز ارزشیابی را جمع‌آوری و کاربرد اطلاعات برای تصمیم‌گیری درباره یک برنامه آموزشی تعریف کرده است.
منظور کرانباخ از برنامه آموزشی طیف وسیعی از موارد و فعالیت‌های آموزشی در سطح کشور تا تجارب آموزشی شاگردان را دربر می‌گیرد. در این تعریف دو عنصر وجود دارد:
?) عنصر جمع‌آوری اطلاعات: کرانباخ می‌خواهد بداند که یک دوره یا برنامه چه تغییراتی را در افراد به وجود می‌آورد. به نظر او این گونه اطلاعات قاعدتاً اساسی را برای تصمیم‌گیری قابل اعتماد فراهم می‌آورد.
?) دومین عنصر کرانباخ یعنی تصمیم‌گیری یا جهت‌گیری علمی است: ارزشیابی برخلاف نتیجه‌گیری‌هایی که بر اساسشان عمل صورت نمی‌گیرد باید به عمل بینجامد. آن نوع فعالیت ارزشیابی که به فرآیند تصمیم‌گیری کمک نکند اتلاف وقت و سرمایه است.
? اهداف ارزشیابی
امروزه با توجه به تحولات سریع علمی و صنعتی در کشورهای جهان برای آنکه افراد بتوانند نقش خود را به عنوان عضو جامعه به طور مؤثری انجام دهند، باید از مهارت‌های خاصی برخوردار باشند.
اعتلای یک جامعه بسته به آن است که افراد آن هرچه بیشتر از امکانات آموزش و پرورش استفاده کنند. نقش آموزش و پرورش ایجاد تغییرات مطلوب در رفتار دانش‌آموزان است. بدین معنا که هر یک از مواد و برنامه‌های تحصیلی باید در اعمال و رفتار دانش‌آموز تغییراتی معین به وجود آورد.
اصل کارآمد شیوه ارزشیابی به دلایل عملی اهمیت دارد. یک فعالیت ارزشیابی باید تا حد امکان عملی و مقرون به صرفه باشد و چندان مزاحمتی ایجاد نکند. برای رسیدن به این هدف باید از آن شیوه‌هایی استفاده کرد که:
?- ارزشیابی آموزشی و پیشرفت تحصیلی دکتر حسینعلی کوهستانی و علی‌اصغر خلیل‌زاده امنیان
